W 1944 roku stalinowski Związek Sowiecki dokonał wywiezienia w głąb Azji wielu tysięcy Tatarów krymskich. Większość z nich nie przeżyła tej operacji.
Dziś Tatarzy krymscy, a także Ukraińcy obchodzą 80. rocznicę wywiezienia z Krymu 190 tys. Tatarów. Decyzja o deportacji została podjęta przez sowiecki tzw. Państwowy Komitet Obrony, a podpisana przez Józefa Stalina. NKWD przystąpiło do wykonania operacji 18 maja 1944 roku. Członków tatarskiej społeczności wywieziono głównie do Azji Środkowej (Uzbekistan), ale także na Ural i w okolice miast Kostroma oraz Niżny Nowogród. Tylko w dniach 18 – 20 maja wywieziono około 180 tys. osób. Z całej liczby deportowanych nie wróciło około 112 tys. ludzi. Na opuszczenie miejsca zesłania władze sowieckie zezwoliły Tatarom dopiero w 1967 roku, jednak mogli oni wrócić na Krym dopiero po upadku Związku Sowieckiego w roku 1991.
Przeczytaj też: Odessa. Wydarzenia z 2 maja 2014 roku
Przeczytaj też: Czy Rosja zaatakuje Ukrainę bronią jądrową?
Dzień 18 maja jest obchodzony przez Tatarów krymskich i Ukraińców jako Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa Narodu Krymskotatarskiego. Pod warszawskim pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie odbyła się dziś akcja upamiętniająca tragiczną deportację. Organizatorzy zamierzają w ten sposób zwrócić uwagę Polaków na rosyjskie ludobójstwo dokonane na Tatarach. Jest to ważna inicjatywa, zwłaszcza w kontekście rosyjskiej aktywności w ostatnich kilkunastu latach. W 2014 roku Rosja zajęła ukraiński Krym w operacji militarnej i organizując bezprawne referendum. Tatarzy krymscy zbojkotowali rosyjskie głosowanie, za co zostali ukarani przez Moskwę likwidacją tatarskiego parlamentu (Medżlis) i wygnaniem liderów społeczności.
Krzywdy i trudne decyzje Tatarów krymskich
Historia współżycia społeczności krymskotatarskiej i Rosji nie jest dla Tatarów łatwa. Żeby zatrzymać się tylko na historii Rosji sowieckiej, to w latach 20. wieku, po zajęciu Krymu przez Armię Czerwoną doszło do masowych mordów Tatarów dokonanych przez bolszewików. Następnie na Krymie w latach 1921-22 zapanował głód w dużej mierze wywołany przez nieudolną, a w części umyślną politykę nowych, komunistycznych władz. Kolejna klęska głodu zapanowała w latach 1931-33 przy nieustających represjach ze strony komunistycznej władzy.
W konsekwencji, gdy w latach 40. XX, na Krymie pojawili się niemieccy naziści, część Tatarów rozpoczęła z nimi współpracę w nadziei trwałego usunięcia sowietów z półwyspu. Ten fakt stalinowska wierchuszka wykorzystała w 1944 roku jako oficjalny powód deportacji i swego rodzaju zbrodniczą karę dla Tatarów. “Przy okazji” został jednak osiągnięty strategiczny cel Związku Sowieckiego – półwysep krymski został w znacznej mierze wynarodowiony z rdzennej ludności, co miało w przyszłości pomóc Rosji w zarządzaniu ważnym terytorium.
