Niewątpliwie do struktur o kluczowym znaczeniu dla przedsiębiorstw trzeba zaliczyć urządzenia przemysłowe, szczególnie jeżeli biorą one udział w procesach produkcyjnych. Dzisiaj prawie wszystkie maszyny na produkcji są sterowane cyfrowo oraz kontrolowane zdalnie. Czyni to z nich elementy sieci IoT, którą w przypadku łączenia urządzeń przemysłowych nazywamy Industrial Internet of Things (IIoT). Powszechne zastosowanie takiego sposobu zarządzania produkcją nazwano czwartą rewolucją przemysłową.
Przy wykorzystaniu systemów IIoT często realizujących zadania o znaczeniu krytycznym, kluczowe jest zapewnienie łączności, dostępności i niezawodności sieci, co wymaga aktywnego monitorowania i konserwacji. Chodzi o to, aby skutecznie nadzorować stan sieci i funkcjonowanie węzłów i łączy, co jest niezbędne, aby zapewnić wczesne wykrywanie usterek i skrócenie czasu niedostępności węzłów. Tylko przy takim podejściu, sieć IIoT będzie mogła sprawnie wykonywać swoje podstawowe funkcje.
Termin Przemysłowy Internet Rzeczy (IIoT) jest często spotykany w branżach produkcyjnych, odnosząc się do „przemysłowego podzbioru IoT”, jednak chyba lepiej użyć konstrukcji: „zastosowanie Internetu Rzeczy dla procesów przemysłowych, łańcuchów dostaw, produktów i usług”. Jest to bardziej precyzyjny opis, ponieważ wyraźnie uwzględnia w swoim zakresie rolę produktów i usług, a także procesów i operacji przemysłowych.
Jak wygląda zastosowanie IIoT w praktyce?
Przemysłowy Internet Rzeczy (IIoT) składa się z wielu urządzeń połączonych w ramach sieci teleinformatycznych. Powstałe systemy, a nawet poszczególne urządzenia, mogą monitorować, zbierać, wymieniać, analizować i błyskawicznie reagować na przesyłane informacje w celu inteligentnej zmiany swojego zachowania lub oddziaływania na otoczenie – wszystko bez interwencji człowieka.
Przemysłowy Internet Rzeczy (IIoT) łączy o wiele bardziej złożone urządzenia niż smartfony, czajniki czy lodówki. Ma na celu połączenie za pośrednictwem sieci ważnych maszyn przemysłowych, takich jak silniki, sieci energetyczne i czujniki z chmurą. Warto tu zauważyć, że dzisiaj przemysł to nie tylko automatyka. Obecnie do funkcjonowania procesu produkcji niezbędne są najwyższej jakości rozwiązania informatyczne oraz specjaliści do ich obsługi.
Rozwiązania teleinformatyczne coraz śmielej wkraczają do świata przemysłu
W nowoczesnych gospodarkach istnieje duża presja na zwiększenie wydajności, która rozciąga się na sektory infrastruktury krytycznej, w tym sieci elektryczne, telekomunikację i finanse. W tym kontekście wdrożenie Przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT) — określanego również jako Przemysł 4.0 — ma zapewnić dodatkowe możliwości przy niższych kosztach. Obecnie na rynku mamy duży wybór tanich, energooszczędnych czujników, a także kontrolerów PLC wyposażonych w łączność bezprzewodową w połączeniu z analizą opartą na chmurze. Urządzenia te oferują nowe możliwości i oszczędność kosztów, mniejsze zanieczyszczenie środowiska i oferują interoperacyjność, która przekłada się na dochód dla rozwoju firm.
Powszechne użycie IIoT będzie wiązać się z wykorzystaniem wielu nowych technologii, takich jak LTE, 5G, Wi-Fi i inne rozwiązania łączności bezprzewodowej i przewodowej. Bezpieczna łączność maszyn produkcyjnych bedzię niezbędna dla przechowywania i analizowania danych w chmurze. Innowacje w technologiach produkcji baterii i fotowoltaiki, umożliwią niemal dowolne rozmieszczenie, połączenie i dostarczenie zasilania dla każdego urządzenia IIoT.
Cyberbezpieczeństwo w świecie Przemysłowego Internetu Rzeczy (IIoT)
Różnego rodzaju ryzyka związane z wdrażaniem IIoT są dobrze udokumentowane w przestrzeni IT. Istnieje duże zainteresowanie sieciami przemysłowymi ze strony nieprzyjaznych państw i przestępców, którzy chcą kontrolować lub zniszczyć te nowe ekosystemy.
Przy nieprawidłowym zastosowaniu IIoT istnieje wręcz ryzyko przerwania łańcuchów dostaw, ponieważ urządzenia IIoT używane są często przez osoby niedoświadczone oraz nieposiadające stosownych kwalifikacji. Trudno im więc zapewnić bezpieczeństwo cybernetyczne przedsięwzięcia, czyli skutecznie kontrolować komponenty elektroniczne, stan firmware’u urządzeń i oprogramowania sprzętu sieciowego. Istnieją również przypadki korzystania z urządzeń IIoT przez firmy i przedsiębiorstwa użyteczności publicznej niezgodnie z przeznaczeniem.
Ze względu na te zagrożenia oraz fakt, że większość urządzeń pracuje 24/7, konieczne są środki zaradcze na poziomie inżynierii urządzeń i systemów. Zarządy firm zajmują się niektórymi aspektami bezpieczeństwa w przestrzeni innowacji wokół IIoT. Zdaje się, że czynniki decyzyjne coraz bardziej są świadome tego, że nie unikną fachowego potraktowania kondycji systemów teleinformatycznych stosowanych w nowoczesnych strukturach produkcyjnych.
Nawet niektóre rządy nadal poszukują danych branżowych i dokonują przeglądu rynku pod kątem ewentualnych obowiązkowych kroków dotyczących zabezpieczania urządzeń IIoT i ich ekosystemów. Np. amerykański Narodowy Instytut Standardów i Technologii (NIST) oraz Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) próbują przedstawiać wytyczne i wskazówki dla przemysłu, zachęcając jego przedstawicieli do podejmowania wysiłków na rzecz zdefiniowania cyberbezpieczeństwa IIoT. Następnym krokiem mogą być instytucjonalne regulacje, z których mogą wynikać obowiązki zapewnienia bezpieczeństwa niektórych systemów Internetu Przemysłowego.
Powodzenie czwartej rewolucji przemysłowej w rękach informatyków
Jak widać na powyższych przykładach, kręgosłupem IIoT są sieci teleinformatyczne i to od nich w bardzo dużym zakresie zależy bezpieczeństwo Przemysłu 4.0. Można nawet uznać, że fizyczne funkcjonowanie przemysłowych urządzeń IoT zależy od fachowości obsługi urządzeń sieciowych oraz infrastruktury, do której wpięte są maszyny produkcyjne i obsługujące na przemysłową skalę różne gałęzie gospodarki.
Powyższe oznacza konieczność powszechnego zatrudniania do obsługi IIoT specjalistów IT, ze szczególnym uwzględnieniem fachowców od budowy i obsługi sieci. Obyśmy w najbliższej przyszłości stali się świadkami takiego trendu.
